Uykumuz geldiğinde ya da sıkıldığımızda esniyoruz evet ama bunun bilinçli yapmıyoruz. Peki, neden esneyen birini gördüğümüzde kendimiz de esnemeye başlıyoruz?
Bulaşıcı esneme olgusu sadece insanlara özgü değil; köpekler ve primatlar gibi bazı hayvan türlerinde de bu durum gözlemleniyor. Ancak neden böyle bir etkileşim gerçekleştiği uzun yıllardır tartışılıyor. Konuyla ilgili en yaygın iki teori ise: Bilinçsiz taklit ve empati.
BİLİNÇSİZ TAKLİT: BUKALEMUN ETKİSİ
Bu teoriye göre, esnemek bir tür otomatik taklit davranışı. Sosyal ortamlarda insanlar, farkında olmadan birbirlerinin jest ve mimiklerini kopyalama eğilimi gösterir. Bu durum, psikolojide 'bukalemun etkisi' olarak adlandırılıyor.
Bilinçsiz taklit, grup içindeki sosyal bağları güçlendirmeye ve uyumu artırmaya yardımcı olur. Yapılan araştırmalar, insanların bu tür taklitler yoluyla birbirlerine daha fazla sempati duyduğunu ve sosyal ilişkilerin bu sayede pekiştiğini ortaya koyuyor.
EMPATİ İLE BAĞLANTISI
Bulaşıcı esnemenin bir diğer açıklaması, empati yeteneğiyle doğrudan bağlantılı olması. Empati, başkalarının duygularını anlama ve paylaşma yetisidir. Araştırmalara göre, bulaşıcı esneme insanlarda yaklaşık 4 yaş civarında ortaya çıkıyor. Bu da çocukların başkalarının farklı duygu ve düşüncelere sahip olduğunu kavramaya başladıkları döneme denk geliyor.
Bilim insanları, bulaşıcı esnemenin, beynin sosyal etkileşimle ilgili bölgelerinde faaliyet gösteren 'ayna nöronlar' tarafından tetiklendiğini düşünüyor. Ayna nöronlar, bir hareketi yaparken veya başkasının yaptığını izlerken aynı şekilde aktive olan özel beyin hücreleridir. Başka bir deyişle, esneyen birini gördüğümüzde beynimiz, sanki biz de esniyormuşuz gibi tepki veriyor.
Beyindeki bu aktivasyon, sosyal biliş ve duygu işleme ile ilişkili bölgelerde gerçekleşiyor. Araştırmalar, bu sistemin çevremizdeki insanların yorgunluk, stres gibi duygularını algılamamıza da yardımcı olduğunu gösteriyor.
BULAŞICI ESNEME SOSYAL BAĞLARI GÜÇLENDİRİYOR
Bulaşıcı esneme, yalnız yaşayan hayvanlarda gözlemlenmezken, köpekler ve maymunlar gibi sosyal hayvanlarda yaygın olarak görülüyor. Bu da esnemenin yalnızca fiziksel bir refleks değil, aynı zamanda sosyal uyumu ve grup içindeki bağı kuvvetlendiren bir mekanizma olduğunu düşündürüyor.
Özetle, esneme sadece vücudumuzun oksijen ihtiyacıyla ilgili değil, aynı zamanda sosyal bağlarımızı güçlendiren bilinçaltı bir etkileşim aracı olabilir.
