Cumhuriyet döneminde Ankara’da çok önemli demografik gelişmeler meydana gelmiştir. Ankara’nın en özel dönemi olan yeni Türk devletinin kurulduğu yıllarda Ankara’daki kentleşme üzerine çok sayıda bilimsel çalışma yapılıyor. Dönemin Ankara’sının hangi özelliklere sahip olduğunun fotoğrafı ise Cumhuriyet döneminin ilk nüfus sayımının sonuçları ile ortaya çıkıyor.
İLK NÜFUS SAYIMI 1923’TE OLDU
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile beraber 13 Ekim 1923’te Ankara’nın başkent ilan edilmesi gerçekleşti. Kurtuluş Savaşı’nın yönetildiği kent olan Ankara yeni Türk devletinin de başkenti oldu. Bununla beraber Ankara’ya dışarıdan hatırı sayılır bir göç gelmeye başladı. Ankara’nın demografisi değişmeye başlarken bazı ilçeler çok daha ön plana çıkmaya başladı.
Cumhuriyetin ilk nüfus sayımı 28 Ekim 1927 tarihinde yapılmıştır. Bu çerçevede 63 ilde, 328 ilçede ve 39.901 köyde nüfus sayımı gerçekleştirilmiştir. Bu nüfus sayımı ile beraber 1927’de Türkiye’nin nüfusunun 13.648.270 olduğu tespit edilmiştir. Kadınların nüfusunun 7.084.391, erkeklerin nüfusunun ise 6.563.879 olduğu ilan edilmiştir.
ANKARA’NIN 1927 YILINDA NÜFUSU
1927 nüfus sayımına göre başkent Ankara’nın toplam nüfusu 404.720 olarak tespit edilmiştir. Bu nüfusun 98.835’i şehirde ve 305.885’i ise kırsalda yaşıyordu. 1927 yılında Ankara’dan daha fazla nüfusa sahip olan iller 421.066 ile Balıkesir, 794.444 ile İstanbul, 526.005 ile İzmir, 504.384 ile Konya olmuştur.
Ankara’nın ilçelerinde ise nüfus dağılımı 1927 yılında şu şekildedir:
Ankara Merkez’de 107.581 kişi yaşarken bunların 74.553’ü şehirde, 33.028’i ise kırsalda yaşamını sürdürmekteydi.
Merkezin ardından en fazla şehirde yaşayan nüfus ise Beypazarı ilçesindedir. Bu dönemde Beypazarı’nda 20.629 kişi yaşarken bunların 5.294’ü şehirde yaşamaktaydı. Kırsalda ise 15.335 kişi bulunuyordu.
Bugün Kırıkkale’nin bir ilçesi olan Keskin o dönem Ankara’ya bağlıydı ve en fazla şehir nüfusu olan üçüncü ilçe konumundaydı. Bu ilçe aynı zamanda Ankara’nın en kalabalık 3. ilçesiydi. 48.934 kişilik nüfusa sahip olan Keskin’de şehirde 4.947, kırsalda 43.987 kişi bulunmaktaydı.
Kalecik ilçesi de dönemin en kalabalık ilçelerinden birisiydi. Bu ilçede toplam nüfus 38.719 kişi olarak sayılmıştır. İlçede 3.921 kişi şehirde, 34.798 kişi kırsalda yaşıyordu.
Ayaş ilçesinde toplam nüfus 22.400 kişi olarak sayılmış ve şehir nüfusu 3.323 kişi olarak belirlenmişti. Bu ilçede kırsalda 19.077 kişi yaşamaktaydı.
Polatlı ilçesinin nüfusu 16.597, Nallıhan ilçesinin nüfusu 14.237, Haymana ilçesinin nüfusu 29.279, Çubuk ilçesinin nüfusu 26.038 olarak sayılmıştır.
Kızılcahamam ilçesi ise 1927 yılında Ankara ilçelerinde en fazla kırsal nüfusa sahip olan ilçeydi. Ankara’nın 1927 yılında en kalabalık ilçesi olan Kızılcahamam’da 53.678 nüfus bulunuyordu. Bu nüfusun sadece 535’i şehirde yaşıyordu ve kırsal nüfus 53.143 olarak belirlenmişti.
